Rok 2020 przeszedł do historii i w historii zapisał się wyjątkowym wydarzeniem, jakim jest pandemia. Tradycyjnie jednak nasi fani w głosowaniu wybrali też 10 najważniejszych wydarzeń mijającego roku w pomocy społecznej. Zapraszamy do podsumowania roku 2020 r. z perspektywy pracowników pomocy społecznej.
Miejsce 10 – Trudności w pracy zdalnej potwierdza Rada Naukowa Federacji
Koronakryzys wpłynął na niemal wszystkie obszary naszego życia. Nie ominął także pomocy społecznej. Bezpieczeństwo pracowników i klientów, a także namiastkę pomagania miała zapewnić praca zdalna wprowadzona w specustawie. Nie wszyscy pracodawcy zdecydowali się na tę zmianę organizacji pracy, a tam gdzie pracę zdalną wprowadzono – okazało się, że pracownicy nie mogą zwykle liczyć na wsparcie i odpowiednie narzędzia ułatwiające kontakt z mieszkańcami.
Miejsce 9 – Pracownicy pomocy społecznej w etapie „0” szczepień przeciw COVID-19
Zgodnie z zalecaniami WHO – Ministerstwo Zdrowia wprowadziło możliwość zaszczepienia się pracowników pomocy społecznej w priorytetowym etapie narodowego programu szczepień. W zależności od jednostki, chęć przyjęcia szczepionki zgłosiło, jak dotąd od 10 do 60% zatrudnionych pracowników. Wybór szczepienia pozostawiono samym pracownikom.
Miejsce 8 – Maleje liczba pracowników chętnych do podjęcia zatrudnienia w pomocy społecznej
Coroczny raport Ministerstwa pt. „Barometr zawodów” nie pozostawia żadnych wątpliwości – deficyt rąk do pracy w pomocy społecznej na stałe wpisał się krajobraz funkcjonowania zawodów pomocowych. Oprócz odchodzenia z zawodu, problemem jest także brak zainteresowania studiowaniem pracy socjalnej i podejmowania pracy w publicznym sektorze pomocowym. Samorządy już ten problem dostrzegły, ale za diagnozą nie przyszła niestety refleksja o potrzebie poprawy warunków zatrudnienia w lokalnej pomocy społecznej.
Miejsce 7 – COVID-19 – uzyskaliśmy dodatki dla pracowników DPS i100% chorobowego w kwarantannie
Pandemia w sposób wyjątkowy obnażyła bolączki pomocy społecznej (mobbing, brak przestrzegania praw pracowniczych), ale także pokazała, że tylko zorganizowane działania i presja samych pracowników mogą być realną odpowiedzią na doświadczane trudności. Właśnie dzięki naszym postulatom i ich nagłośnieniu, udało się m.in. wprowadzić dodatki specjalne dla pracowników domów pomocy społecznej, a także wzorem medyków - zagwarantować 100% zasiłku chorobowego dla personelu domów i innych placówek całodobowych, który został poddany kwarantannie. W ten sposób łagodziliśmy skutki kryzysu dla samych pomagających.
Miejsce 6 - Koronawirus – w reakcji uzyskaliśmy wprowadzenie zdalnego wywiadu środowiskowego
Federacja jako pierwsza zaproponowała również, by wywiad środowiskowy mógł odbywać się telefonicznie. Odpowiednie zmiany wprowadzono następnie w specustawie. W ten sposób, przynajmniej w początkowej fazie epidemii, udało nam się uniknąć masowych zakażeń wśród pracowników ośrodków pomocy społecznej. Początkową satysfakcję ze zmian legislacyjnych, zaczęła jednak zastępować obserwacja niepokojących poczynań części kierowników, którzy najwyraźniej uznali, że przestrzeganie obostrzeń i korzystanie z wprowadzonych narzędzi nie może trwać wiecznie. Ich „odmrażanie” pomocy społecznej przyniosło nową falę zakażeń.
Miejsce 5 - Koronawirus – masowe zakażenia w DPS i brak bezpiecznych warunków pracy dla wszystkich pracowników.
Niestety, jak ustaliliśmy - niemal połowa domów pomocy społecznej stała się ogniskiem zakażeń, a ryzyko przenoszenia się wirusa pośród wszystkich pracowników pomocy społecznej należało do najwyższych wśród różnych grup zawodowych. Jakkolwiek skala kryzysu mogła być zaskoczeniem, to niestety nie byliśmy zdziwieni, że pomoc społeczna i decydenci nie są gotowi na sprostanie jakiemukolwiek zagrożeniu. Brak środków ochrony, procedur, a co gorsza ryzykowanie życiem i zdrowiem pracowników byleby wykonać zadanie – stało się smutną normą na każdym poziomie decyzyjnym (pracodawcy, samorząd, rząd). I znów – działania samych związków zawodowych pozwalały na wymuszenie przestrzegania praw pracowników. Sama Federacja skierowała w tym zakresie kilkadziesiąt apeli, wniosków o kontrolę, wezwań do zaprzestania naruszania prawa, a także zawiadomień do prokuratury.
Miejsce 4 - Apel Federacji do organizacji samorządowców o zachowanie miejsc pracy i godne płace.
Apelowaliśmy też do najważniejszych organizacji pracodawców i związków samorządów lokalnych o zachowanie miejsc pracy i właściwą politykę wynagradzania. Koronakryzys spowodował „zaciskanie pasa” w samorządzie, a ofiarą szukania oszczędności, jak zwykle miała być pomoc społeczna i jej pracownicy. Za naszym apelem poszły więc kolejne spory zbiorowe, które w części naszych samorządów przyniosły jednak podwyżki dla personelu OPS i DPS, a w części uchroniły przynajmniej przed „czarnym scenariuszem” redukcji etatów i cięć w budżetach płac.
Miejsce 3 - Raport Federacji – pracownicy socjalni na szarym końcu płac w Europie
A było o co walczyć w minionym roku, ponieważ jak się okazało – polscy pracownicy socjalni nalezą do najgorzej opłacanych w Europie. Gorzej jest już tylko ….. w Białorusi!
Miejsce 2 - Projekt zmian w wywiadzie środowiskowym – mała rewolucja i nowa legitymacja
Po takiej porcji złych wiadomości a.d. 2020, pozostaje więc nam tylko nadzieja, że w przyszłym roku będzie jednak lepiej. Stąd na szczycie naszego podsumowania znalazły się dwa wydarzenia - zapowiedzi, których faktyczna realizacja pozwoli naprawdę poprawić sytuację zawodową oraz nastroje wśród pracowników. Pod koniec 2020 r. przedstawiony został bowiem projekt rozporządzenia w/s wywiadu środowiskowego, który ma szansę być „małą rewolucją” w podejściu do postępowań w pomocy społecznej i wpłynąć na zmniejszenie królującej biurokracji.
Miejsce 1 - Projekt ustawy o pomocy zakłada wzrost dodatku terenowego, nowe zasady awansu i dodatkowego urlopu.
Większa rewolucja dotyczyć ma z kolei samej ustawy o pomocy społecznej, której projekt jest już po konsultacjach zewnętrznych i wkrótce ma trafić do parlamentu. Zakłada on m.in. wzrost dodatku terenowego, ścieżkę awansu zawodowego powiązaną ze wzrostem uposażenia, skrócenie oczekiwania na dodatkowy urlop wypoczynkowy, zmodyfikowane zadania pracowników socjalnych oraz pomoc psychologiczną i regularne szkolenia podnoszące poziom bezpieczeństwa. Projekt, choć nie rozwiązuje wszystkich palących problemów, ma też szansę skończyć z niemocą, która od wielu lat zawisła nad polską pomocą społeczną.
Życzymy więc, by pokładane nadzieje w 2021 roku stały się faktyczną i dostrzegalną zmianą dla nas wszystkich!
